Hayatımızı sağlıklı bir şekilde geçirebilmek için günlük yaşantımızdaki pozitif ve negatif olayların denge içerisinde belirli bir seyirde gitmesi gerekir. Bunu sağlayamadığımızda veya dışarıdan bizim stres düzeylerimizi aşırı derecede zorlayacak olaylarla karşılaştığımızda, organizma yani insan ne yapacağını bilemez çünkü kendi gücünün ve baş etme dirayetinin üzerinde bir olayla karşı karşıya gelmiştir. Bu olaylar aynı zamanda duygusal olarak yıpratıcı, korku verici ve üzücü olaylar olabilir. Durum bu şekilde olduğunda kişinin stres seviyesi aşırı derecede artar ve yoğun bir korku tepkisiyle karşılaşmasıyla beraber travmatik bir olaydan şüphelenilebilir. Bu teorik tanımlamaları biraz da yaşam olaylarından örnekleyecek olursak, örneğin 7 yaşındaki bir çocuğa bir köpeğin saldırması travmatik bir olay oluşturabilir çünkü 7 yaşındaki bir çocuğun kaldırabileceği bir durumdan fazlasıdır. Çocuk dehşete düşer ve yoğun korku durumu yaşamaya başlar. Çocukta bu şekilde bir travma bırakması, bu çocuğun ileriki yaşamında tekrar bu uyaran ile yani köpekle karşılaştığında yoğun tepkiler, ağlama krizleri, dehşete düşme gibi tepkileri vermesini sağlayabilir. Travma kavramını genel olarak bu şekilde özetleyebiliriz. Bununla birlikte travmanın bazı türleri ve özellikleri aşağıda ki gibidir.
Travma Türleri
1. Fiziksel Travma: Kazalar, yaralanmalar, şiddet olayları gibi fiziksel hasar veren durumları içerir.
2. Psikolojik Travma: Kişinin psikolojik ve duygusal bütünlüğünü etkileyen olaylardır. Bunlar arasında çocuklukta yaşanan istismar, aile içi şiddet, cinsel saldırı, savaş ve doğal afetler bulunur.
3. Karmaşık Travma: Uzun süreli ve tekrarlayan travmatik deneyimleri ifade eder. Çocuklukta yaşanan sürekli ihmal, şiddet veya istismar gibi durumlar bu kategoride değerlendirilebilir.
Travmanın Belirtileri
Travma sonrası kişiler çeşitli duygusal ve fiziksel belirtiler yaşar. Bu belirtiler genellikle kişiden kişiye farklılık gösterse de, yaygın olarak görülen bazı belirtiler şunlardır:
• Anksiyete ve Panik Ataklar: Kişi sürekli bir endişe hali içindedir ve aniden panik atak geçirebilir.
• Depresyon: Uzun süreli üzüntü, umutsuzluk ve değersizlik duyguları yaşanabilir.
• Kabuslar ve Gece Korkuları: Travmatik olayla ilgili sık sık rahatsız edici rüyalar görülebilir.
• Flashbackler: Travmatik olayların aniden tekrar yaşanmış gibi hissedilmesi.
• Duygusal Uyuşma: Kişi duygusal olarak donmuş hissedebilir veya olaylara karşı duygusal bir tepkisizlik gösterebilir.
• Davranışsal Değişiklikler: Alkol veya uyuşturucu kullanımı, öfke patlamaları veya sosyal ilişkilerde sorunlar yaşanabilir.
Travma Tedavisi
Travma tedavisi, travmanın türüne, şiddetine ve bireyin özel ihtiyaçlarına bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Genel olarak kullanılan tedavi yöntemleri şunlardır:
1. Psikoterapi:
o Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Travmanın kişisel düşünce ve davranışlar üzerindeki etkilerini ele alır. Travmanın neden olduğu olumsuz düşünce ve davranış kalıplarını değiştirmeye yönelik teknikler kullanır.
o Göz Hareketleri ile Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme (EMDR): Travmatik anıların işlenmesine ve entegrasyonuna yardımcı olur. Göz hareketleri, anıların işlenmesini destekler.
o Psikodinamik Terapi: Travmanın kökenini anlamak ve bilinçaltı süreçlerle çalışmak üzerine odaklanır.
2. İlaç Tedavisi:
o Antidepresanlar: Depresyon ve anksiyete belirtilerini hafifletmek için kullanılabilir.
o Anksiyolitikler: Anksiyete semptomlarını kontrol altına almak için reçete edilebilir.
o İlaç tedavisi genellikle psikoterapi ile birlikte kullanılır.
3. Destek Grupları:
o Travmatik deneyim yaşayan bireylerin benzer deneyimleri paylaşarak duygusal destek bulabilecekleri gruplardır. Bu gruplar, kişinin yalnız olmadığını hissetmesini sağlar.
4. Kişisel Bakım ve Sağlık:
o Egzersiz: Fiziksel aktiviteler, stresin azaltılmasına ve genel iyilik halinin artırılmasına yardımcı olur.
o Sağlıklı Beslenme ve Uyku Düzeni: Genel sağlık, iyileşme sürecinde önemli bir rol oynar.
Sonuç olarak, travma tedavisi bireysel ihtiyaçlara göre özelleştirilmelidir ve çoğu zaman birden fazla tedavi yöntemi bir arada kullanılır. Travma yaşayan bireylerin profesyonel destek alması, iyileşme sürecinde önemli bir adımdır. İyileşme süreci zaman alabilir ve kişisel bir yolculuktur; ancak, doğru destek ve tedavi ile iyileşme mümkün olabilir.
#kayseripsikolog
#psikolog
