Ergenlik dönemi; hem bedensel hem de ruhsal değişimlerin yoğun yaşandığı, bireyin kimliğini ve dünyaya bakışını şekillendirdiği oldukça kritik bir evredir. Bu dönemde kaygıların görülmesi doğaldır; ancak bu kaygılar yoğunlaştığında ve günlük yaşamı etkilemeye başladığında, kaygı bozukluğu haline gelebilir. İşte tam da bu noktada, ailelerin farkındalığı ve tutumu, ergenin yaşam yolculuğunda belirleyici bir rol oynar.
Ergenlikte Kaygı Bozukluğu Nedir?
Kaygı bozukluğu, kişinin sürekli endişe duyması, gelecekle ilgili aşırı düşünmesi ve bu duyguların fiziksel ya da davranışsal belirtilerle açığa çıkmasıdır. Ergenlikte kaygı bozukluğu, gelişimsel olarak doğal olan stresin bir adım ötesine geçerek, bireyin işlevselliğini bozduğu durumlardır.
Kaygı yaşayan bir ergenin ruh hali sık sık değişebilir, içine kapanabilir ya da öfke patlamaları yaşayabilir. Ancak çoğu zaman bu belirtiler "ergenlik halleri" olarak görülüp göz ardı edilir. Oysa bu belirtiler bir destek çağrısıdır.
Ergenlikte Kaygının Nedenleri
Kaygının tek bir nedeni yoktur; ancak ergenlik dönemindeki bazı dinamikler, kaygının ortaya çıkmasını kolaylaştırabilir:
• Beyin ve Hormonel Değişimler: Beynin ön bölgesi olan prefrontal korteks henüz tam gelişmemiştir. Bu da duyguları düzenlemeyi zorlaştırabilir.
• Sosyal Baskılar: Akran grupları içinde kabul görme ihtiyacı, dışlanma korkusu, sosyal medyada görünürlük baskısı gibi unsurlar yoğun stres yaratır.
• Aile Dinamikleri: Boşanma, sürekli çatışmalar ya da aşırı koruyucu tutumlar ergenin kaygı düzeyini artırabilir.
• Akademik ve Gelecek Kaygısı: Sınavlar, kariyer baskısı ya da başarı beklentisi, özellikle mükemmeliyetçi eğilimleri olan ergenlerde yüksek kaygıya yol açabilir.
Ergenlerde Görülen Yaygın Kaygı Türleri
Her ergen kaygıyı farklı şekilde deneyimler. En sık rastlanan türler şunlardır:
• Yaygın Anksiyete Bozukluğu: Sürekli bir şeylerin kötü gideceği hissi, gelecekle ilgili yoğun endişe hali.
• Sosyal Anksiyete: Toplum içinde konuşma yapma, sunum yapma, hatta arkadaş grubunda görünme konusunda yoğun korku.
• Panik Atak: Ani başlayan ve bedensel belirtilerle gelen yoğun kaygı nöbetleri.
• Performans Kaygısı: Özellikle sınavlar, spor müsabakaları ya da sanatsal faaliyetler sırasında başarısız olma korkusu.
Aileler Tarafından Sık Yapılan Hatalar
İyi niyetle bile olsa bazı yaklaşımlar, ergenin kaygısını hafifletmek yerine artırabilir. En yaygın hatalardan bazıları şunlardır:
• Kaygıyı küçümsemek: “Bunda kaygılanacak ne var?” demek, çocuğun duygularını geçersizleştirmek anlamına gelir.
• Kıyaslama: “Bak kardeşin ne kadar rahat.” gibi cümleler, değersizlik duygusunu besler.
• Sorunu hemen çözmeye çalışma: Ergen çoğu zaman çözümden çok anlaşılmak ister.
• Aşırı müdahale ve kontrol: Sürekli denetim altında tutulan bir ergen, kendini yetersiz hisseder ve özgüveni zedelenir.
Sağlıklı İletişim İçin Ailelere Öneriler
Ergenle kurulan iletişim, onun duygusal dünyasını düzenlemesine büyük katkı sağlar. Ailelerin şu noktalara dikkat etmesi önemlidir:
1. Aktif Dinleme Yapın: Göz teması kurarak, kesmeden ve yargılamadan dinleyin.
2. Empati Kurun: “Ben olsam ne hissederdim?” diye düşünmek, yaklaşımınızı yumuşatır.
3. Sakin Kalın: Ergen öfkelendiğinde siz de aynı enerjiye girerseniz iletişim kopar. Sakinlik bulaşıcıdır.
4. Duygular Üzerine Konuşun: “Şu an kendini nasıl hissediyorsun?” gibi sorularla duygulara odaklanmak, iletişimi güçlendirir.
5. Birlikte Zaman Geçirin: Yalnızca sorunları konuşmak için değil, keyif almak için de vakit ayırın.
Ergen Terapisinde Neler Yapılır?
Kayseri'de ergen terapisi alanında Ergenlikte yaşanan kaygılar, uygun terapi teknikleriyle önemli ölçüde hafifletilebiliyor. Ergen terapisi sırasında:
• Kaygı farkındalığı geliştirilir.
• Duyguların düzenlenmesi için teknikler öğretilir.
• Bilişsel çarpıtmalarla çalışılır (örneğin: “Herkes bana gülecek.” gibi düşünceler).
• Aile görüşmeleri yapılır, ebeveyn-çocuk ilişkisi güçlendirilir.
Terapi süreci bireyselleştirilmiş bir yaklaşımla ilerler. Çünkü her ergenin ihtiyacı farklıdır.
Ne Zaman Uzman Desteği Alınmalı?
Aile içi destek çoğu zaman çok etkili olsa da bazı durumlarda profesyonel yardım gerekir. Şu belirtiler varsa bir uzmandan destek almak iyi bir fikir olabilir:
• Kaygı nedeniyle okula gitmeme, arkadaşlardan uzaklaşma
• Sürekli bedensel şikâyetler (mide bulantısı, baş ağrısı, nefes darlığı)
• Aşırı uyuma ya da uykusuzluk
• Gelecekle ilgili yoğun karamsarlık
• Öz güven kaybı ve başarısızlık hissi
Sonuç: Kaygı Yönetilebilir Bir Duygudur
Kaygı, doğru yönetildiğinde bireyin kendini tanımasına, gelişmesine ve sınırlarını keşfetmesine olanak tanır. Özellikle ergenlik gibi hassas bir dönemde, ailelerin farkındalığı ve sağlıklı yaklaşımı, çocuğun ruhsal gelişimi için paha biçilemez bir destek sağlar.
Unutmayın: Çocuğunuz kaygı yaşıyorsa, bu onun zayıf olduğu anlamına gelmez. Aksine, bu durum onun duygusal dünyasının karmaşıklığına işaret eder ve ona destek olmak, bu dünyayı birlikte keşfetmek demektir.
Destek Almak İsterseniz
Kayseri'de ergen terapisi üzerine çalışıyorum. Ergenlik dönemindeki kaygı bozuklukları konusunda destek almak isterseniz, size ya da çocuğunuza özel bir yol haritası belirlemek için iletişime geçebilirsiniz.
